"MESLEK HASTALIKLARI KADER DEĞİLDİR."
GÖRÜNMEYEN İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI!
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
Neredeyse her meslek risk taşıyor.
(Az riskli)
(Orta riskli)
(Yüksek riskli)
Kimileri ölüme yol açan bu hastalıkların tamamında sebep ise, kasıtlı ihmaldir. İşçilerin çalışırken hangi hastalıklara yakalandığını işlemeye devam ediyoruz. Türkiye'de en az 400 meslek hastalığı mevcuttur.
Göreceğiz ki, sebepsiz hastalık yokmuş. ve göreceğiz ki, işverenlerin yeterli önlem almaya yanaşmamaları, kanser patlamasına yol açtığı gibi kalp krizlerine, kalıcı organ hasarına yol açmakta.
Bir çok çalışan meslek hastalığına yakalandığının farkında değil.
Bu nedenle görünmeyen iş kazaları dediğimiz meslek hastalıkları da bunun bir örneğidir.
Meslek hastalıkları, çalışanın ilk temasından 1 hafta ile 30 yıl sonra ortaya çıkabilmektedir. hastalığın ortaya çıkması arasında geçebilecek, kabul edilebilir en uzun süredir. ay; kronik zehirlenmede 1 yıldır.
Bu nedenle çalışırken işyerindeki tüm kayıtların düzenli tutulması gerekmektedir.
Uzun süre solunan mineral tozların akciğerde birikmesiyle oluşan pnömokonyozlar, kurşun zehirlenmesi ve kimyasallara bağlı zehirlenmeler Türkiye'de en sık görülen meslek hastalıklarıdır.
Türkiye'de ise veriler ve sayılar değişkenlik göstermekle beraber mesleki solunum sistemi hastalıkları ve akciğer hastalıkları ilk sırada gelmektedir.
Meslek hastalıkları bir kişinin yaptığı işten kaynaklanan, işte çalışma sonucu ortaya çıkan sağlık sorunları olarak tanımlanır.
SGK Resmi verisi: kasım 2023 Yılında İş kazası ve Meslek hastalığı kapsamında 1 Milyar 632 Milyon TL ödeme yapılmıştır. Burada İş kazası ve Mesleki Hastalık Boyutunu gözler önüne sermektedir.
En sık görülen meslek hastalığı nedir?
Allerjik kontakt dermatit en sık görülen meslek hastalıklarındandır. Temizlikçiler, kuaförler, hemşireler, mutfak işlerinde çalışanlar, inşaat işçileri ve metal endüstrisinde çalışanlarda görülme oranı yüksektir.
■SIK GÖRÜLEN MESLEK HASTALIKLARI
Mesleki Kan Hastalıkları Hematopoetik ve Lenfatik Sistem Lenfo hematopoetik sistemi kan, kemik iliği, dalak, timüs, lenf kanalları ve lenf düğümleri oluşturur.
Kan ve kemik iliği birlikte hematopoetik sistem olarak adlandırılır.
Lösemi, malign lenfoma ve çoklu miyeloma mesleki kan hastalıklarına örnektir.
Lenfoma, lenfatik sistemi etkileyen bir grup kanserin genel adıdır. İki büyük lenfoma tipi Hodgkin lenfoma ve non-Hodgkin lenfomadır. Hodgkin lenfomanın birçok formu yüksek oranda tedavi edilebilir.
Mesleki kan hastalıkları için riskli sektörler
Plastik imalatı, kuru temizleme, çözücülerin kullanıldığı kimyasal tesisler, boya imalatı, mobilya riskli sektörlerdir.
KAS-İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI
▪Tendon, sinir, kas ve diğer yumuşak dokularda hasar
▪yapacak tekrarlayıcı fiziksel hareketler ile oluşmaktadır.
▪Ana şikayet üst ekstremitelerde, boyun, omuz, el bilekleri ve belde ağrıdır.
▪Kas iskelet sistemi hastalıklarında, fiziksel ve psikososyal faktörlerin etkilidir.
BEL HASTALIKLARI
▪Elle taşıma
▪Gövdeyi eğme bükme
▪Tüm vücut vibrasyon etkilenimi
▪Aşırı fiziksel yük
▪Sabit çalışma pozisyonu
▪Tekrarlanan hareketler
Çalışanlara işyerindeki tehlikeler, hijyen, kişisel koruyucu donanımlar ve tehlikelerden korunma yolları hakkında eğitimler verilmelidir.
■MESLEK HASTALIĞINA NEDEN OLAN ETKENLER
■Kimyasal Etkenler
■Fiziksel Etkenler
____________________________________________________
■Biyolojik Etkenler
Genellikle bakterilerin, virüslerin ve parazitlerin neden olduğu hastalıklardır.
Hangi Hastalıklar Meslek Hastalığıdır?
▪Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı Meslek Hastalıkları Listesine göre tespit ve tayin edilir.
▪Bir hastalığın Meslek Hastalığı sayılabilmesi için o hastalığın yükümlülük süresi içerisinde meydana gelmiş olması gerekmektedir.
▪Yükümlülük Süresi; Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi ifade eder.
▪Bazı durumlarda ise hastalığın meslek hastalığı olduğun tespiti için kişinin o işte belirli bir süre hastalık yapıcı etkenlere maruz kalması gerekmektedir.
▪Maruziyet Süresi; Sigorta mevzuatının bir hastalığı meslek hastalığı olarak kabul etmesi için gerekli olan asgari etkilenme süresini ifade eder.
Önemli Not: Yönetmelikte tespit edilmiş olan hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmayacağına, Yüksek Sağlık Kurulu karar verir. Ayrıca Yüksek Sağlık Kurulu yükümlülük süresini uzatabilir ve maruziyet süresini de kısaltabilir.
Meslek Hastalığı Sonucu Sigortalıya Sağlanan Haklar
Kısa vadeli sigorta kolları kapsamında
▪Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük
▪Geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi,
▪Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,
▪İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması,
▪Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,
▪Hastalık ve analık sigortasından sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği,
▪Analık sigortası kapsamında emzirme ödeneği,
▪Cenaze Ödeneği,
▪Askerlik ve doğum borçlanması hakları, verilmektedir.
Uzun vadeli sigorta kolları kapsamında;
▪Malullük sigortası kapsamında malullük aylığı,
▪Yaşlılık sigortası kapsamında yaşlılık aylığı ve toptan ödeme,
▪Ölüm sigortası kapsamında ölüm aylığı,
▪ölüm toptan ödemesi ve aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği ile cenaze ödeneği verilmektedir.
■Geçici İş Göremezlik
Sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama hali olarak, geçici iş göremezlik ödeneği ise iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Kanun’da belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenek olarak tanımlanmıştır.
■Geçici İş Göremezlik Ödeneği Ödenebilmesinin Şartları;
■Sürekli İş Göremezlik
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanmaktadır
Sürekli iş göremezlik durumunun tespiti için Kurum Sağlık Kuruluna;
▪İlk işe giriş sağlık raporu,
▪İş kazası ve meslek hastalığı bildirim belgesi,
▪Olayın Kanuna göre iş kazası olup olmadığı veya sigortalının meslek hastalığına yakalandığı işyerine ait çalışma şartlarını net olarak belirtir rapor ve tutanaklar,
▪Çalışır veya çalışamaz raporu,
▪Geçici iş göremezlik ödeneği belgesi,
▪İş kazasından sonra veya meslek hastalığının tedavisi için başvurduğu hastanelerden alınan epikrizler,
▪Sigortalının tedavisi tamamlanıp bulguları sekel halini aldıktan sonra, son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler, gönderilir.
■Malullük Durumu
Çalışma gücünün veya iş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün %60 ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurullarınca tespit edilen sigortalı malul sayılır.
Kişinin Malul sayılması sonucunda Maluliyet aylığı bağlanabilmesi için;
▪Kişi malul duruma düşmeden önce, yani sağlıklıyken sigortalı olması,
▪En az 10 yıllık sigortalılık süresinin bulunması ve 1800 gün prim ödemiş olması,
▪Çalıştığı işten ayrılmış olması,
▪Sosyal Güvenlik Kurumuna Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesini doldurarak başvuruda bulunması gerekmektedir.
Maluliyetin tespiti SGK tarafından yetkilendirilen Devlet Üniversite Hastaneleri, Sağlık Bakanlığı eğitim ve Araştırma Hastaneleri ile Askeri Hastaneler tarafından düzenlenecek sağlık raporları incelenerek SGK Sağlık Kurulunca yapılır.
■Önemli !
▪İlk defa sigortalı olarak işe başlamadan önce var olan hastalık başlangıçta maluliyeti gerektirecek durumda değilken çalışmaya başladıktan bir süre sonra sigortalıyı malul duruma düşürürse bu hastalığa bağlı olarak maluliyeti kabul edilir.
▪Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul ise sigortalılık süresi aranmaz, en az 1800 gün prim ödemesi yeterli olur.
■Meslek Hastalığı Tespiti Sonrası Neler Yapılmalı?
▪ İş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu İş güvenliği uzmanına, işyeri hekimine bilgi ver
▪İşverene Meslek hastalığı ve nedenleri ile ilgili bilgilendirmede bulun
▪İşçilere Meslek hastalığı ve nedenleri ile ilgili bilgilendirmede bulun
■Meslek Hastalıkları
■İLGİLİ MEVZUAT
▪155 ve 161 Sayılı İLO Sözleşmeleri,
▪16/06/2006 tarih 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
▪30/06/2012 tarih 6331 Sayılı Kanun İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,
▪11/10/2008 tarih 27021 Sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği
22/01/2011 tarih 27823 Sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik,
▪26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik
Türkçe